Aztarnategiak

•Onyi-Mandoegi  megalitotegia.

•Urnieta.

•Onyi mendiko hegoekialdeko sahietsaldeko zabalgune batean, Hernani-Urnieta udalen muga-norabidea aldatzen den tokian, mugarri ondoan. Muliskoko lepotik 200 m. Mendebaldera. Pozontarri trikuharria 1 km. Mendebaldera kokatzen da.

•Koordenatuak: 43°13’42.70″N, 1°56’47.76″W / Alt: 388 m.

Gipuzkoa.net Mapa

Google Maps

4 harrespil, zista bikoitz bat, monolito bat eta zehaztu gabeko beste 2 egituraz osatutako multzo megalitiko bat da:
1 monumentua: gutxigorabehera 5,6 m-ko diametroa duen harrespil bat da eta 31 lekukoz osatua dago, horien artean 1,47 m-ko altuera duen bat nabarmentzen delarik.
2 monumentua: gutxigorabehera 3,05 m-ko diametroa duen harrespil bat da eta 12 lekukoz osatua dago, horien artean 1,75 eta 1,45 m-ko altuera duten bi nabarmentzen direlarik.
3 monumentua: gutxigorabehera 4,8 m-ko diametroa duen harrespil bat da eta 18 lekukoz osatua dago, horien artean 1,45 eta 1,40 m-ko altuera duten bi nabarmentzen direlarik. Barrualdean, iparraldeko ertzari itsatsita, neurri txikiagoko lekukoz osatutako 1,8 x 1,1 m-ko eraztun-formako egitura bat aurkitzen da.
4 monumentua: suntsitua dago, HE-ko arkuaren 3 lekuko soilik mantentzen dira.
5 monumentua: 7 m-ko diametroa eta 0,35 m-ko altueradun tumulua daukan zista bikoitz bat da. Bere gainean, harlauza banaz osatutako zorua duten elkarren ondoko bi esparru laukizuzen aurkitzen dira. E-M norabidea duten esparru hauek, 1,3 x 0,6 m eta 1,2 x 0,54 m neurtzen dute. I-ko alboan tinkatutako eta barrurantz kulunkatutako harlauza haundi bat aurkitzen da.
6 monumentua: lurzorutik 1,52 m-ko altuera duen monolito bat da (gaur egun zutik jarria), oinarrian 0,45 m-ko zabalera eta 0,35 m-ko lodiera dituena.
7 monumentua: 0,93 m-ko diametroa duen eta 7 lekukoz osatua dagoen egitura bat da.
8 monumentua: Iparraldeko sektorean zutikako 5 lekuko dituen, eta erdian etzanda 1,18 m luze den harlauza bat daukan, harri pilaketa bat da.
Egituren eraikuntzan erabilitako materialak bertako hareharri eta konglomeratuak dira.

Aurkikuntza: 1956an J.M. Hernandezek 1 monumentuaren lekukorik ikusgarriena aurkitu zuen. 1976an L. Millanek 1 eta 2 harrespilak aurkitu zituen, eta 1978an, berak eta L. del Barriok hirugarren harrespila eta etzanda zegoen monolitoa aurkitu zituzten.

Indusketa: 1983 eta 1985 artean X. Peñalverrek induskatu zuen multzoa.

Sekuentzia Kulturala: Burdin Aroa.

Indusketaren ondoren, berreraiketa eta kontserbazio lan batzu egin ziren. Gaur egun egoera onean mantentzen dela esan genezake.

Altuna, J.;Del Barrio, L. ; Mariaezkurrena, K.; Gipuzkoa. Karta arkeologikoa. Megalitoak / Gipuzkoa. Carta Arqueológica. Megalitos, San Sebastian: Munibe (Antropologia-Arkeologia) 15. gehigarria, Aranzadi Z.E. 2002.

J.A. Mujika, J.M. Edeso; Lehenengo nekazari-abeltzainak Gipuzkoan, Neolitotik burdin arora; GFA , 2011.